Skąd mam wiedzieć, że mój pies chce się ze mną bawić? Że czerpie przyjemność z tego co dla mnie jest zabawą? Wszak zabawa z definicji powinna być aktywnością przyjemną dla zwierzęcia. Ale też jednocześnie dobrowolną i spontaniczną. I tutaj zaczynają się schody…
Na ile ta zabawa, którą proponujesz swojemu psu jest spontaniczna? Na ile jest dobrowolna? Na ile wynika z deprywacji, a na ile z serii wyuczonych zachowań? Na ile pozwalasz psu decydować czy i kiedy chce się bawić? To jest wiele wcale nie błahych pytań. Od tego jak na nie sobie odpowiesz zależy odpowiedź na pytanie w tytule: kiedy zabawa z psem jest dla psa rzeczywiście zabawna?
Aby pomóc Ci zrozumieć czy Twój pies rzeczywiście bawi się z Tobą, chce się bawić i Twoje zachowanie odbiera jako zabawę, zdecydowałam się wypisać kilka częstych objawów nie-zabawy. Zapraszam Cię do zapoznania się z nimi!
Eksperyment 1. Czy Twój pies przynosi Ci zabawkę
Po pierwsze, spójrz na Waszą zabawę pod kątem równowagi. Domyślam się, że jeśli zdarzy się, że wygrasz zabawkę podczas zabawy, dążysz do tego, by pies się nią zainteresował i bawił się z Tobą. Cy tak samo postępuje pies? Czy gdy wygra zabawkę, przychodzi z nią do Ciebie? A może zachęca Cię do gonitwy? Jeżeli odbiega z zabawką i bawi się nią sam bądź też zostawia i zajmuje się innymi sprawunkami, najprawdopodobniej zabawa, którą mu proponujesz nie jest dla niego zabawą. Przyczyn może być wiele, od trudnego środowiska uniemożliwiającego psu poczucie się bezpiecznie, po nadmierną presję z Twojej strony wynikającą z tego, że tak bardzo chciałbyś, żeby Twój pies oddał Ci zabawkę. Spróbuj pobawić się z psem w miejscu, w którym czuje się bezpieczniej, np. w domu lub w ogrodzie, podchodząc jednocześnie do zabawy jako do interakcji z Twoim psem, a nie z zabawką. Innymi słowy, zabawa polega na zabawie z psem, a zabawka jest do tego narzędziem, a nie główną przyczyną do zabawy.
Eksperyment 2. Jak Twój pies łapie zabawkę
Jeżeli bawisz się z psem zabawką na tyle długą, że oboje w jednym czasie możecie ją trzymać (np. szarpakiem), zwróć uwagę w zabawie, jak Twój pies chwyta zabawkę. Jeśli podczas zabawy chwyta coraz bliżej Twojej ręki, albo nawet zahacza zębami Twoją dłoń, zabawa prawdopodobnie nie jest dla niego zabawna, ale może znaczyć dla psa duże pobudzenie wywołane samym sposobem bawienia lub konfliktem pojawiającym się, gdy motywacja do zabawy jest w pewnym sensie narzucana psu.
Eksperyment 3. Czy Twój pies bawi się przy Tobie
Czy w zabawie zdarza Wam się, że Twój pies kładzie się obok Ciebie z zabawką i glamie ją? Jeżeli nie ma oporów do bycia z zabawką przy Tobie, najprawdopodobniej zabawa sprawia mu przyjemność. W innym przypadku mamy dyskomfort psa mogący wynikać z rywalizacji w zabawie. Zgadnijcie ile jest przyczyn rywalizacji w zabawie. Oczywiście wiele! Twój pies może rywalizować z Tobą o zabawkę, bo to Ty rywalizujesz o nią z nim. Może też w ten sposób radzić sobie z wywołanym czymś stresem. Rywalizacja stoi w opozycji do zabawy. Oczywiście są psy, które lubią rywalizację i lubią bawić się w rywalizację. Zawsze jest to jednak zabawa, czyli w pewnym sensie markownie, udawanie rywalizacji, by w ostateczności dzielić się zabawką.
Eksperyment 4. Czy Twój pies odwraca od Ciebie głowę
Mowa ciała psa podczas zabawy może nam powiedzieć bardzo wiele na temat tego, czy aktywność z nami sprawia mu przyjemność, czy jest dla niego dobrowolna i czy zapewnia poczucie bezpieczeństwa. Jeśli podczas oferowania psu zabawki, podchodzenia do psa, zwracania się w jego kierunku, pies odwraca od Ciebie głowę bądź nawet całe ciało, jest to jasny komunikat, że w danej sytuacji nie czuje się dobrze. Może być tak, że wywierasz na niego niepotrzebną presję wmuszając zabawkę bądź samą zabawę. Pamiętaj o dobrowolności…
Eksperyment 5. Czy Twój pies zawęsza się podczas zabawy
Węszenie może mieć różne znaczenie. Może być to zachowanie wywołane konkretnym bodźcem węchowym, czyli pies wyczuwa jakiś zapach i po prostu bada go. Może to być także zachowanie przekierowane, czyli pies prezentuje je nie w wyniku motywacji nakierowanej na bodziec węchowy, ale w wyniku motywacji do uniknięcia danej sytuacji czy też rozładowania napięcia emocjonalnego bądź uniknięcia konfliktu. Psom zdarza się wchodzić w węszenie podczas treningu i bardzo często jest to efektem zbyt dużej presji ze strony osoby ćwiczącej z psem, stawiania przez nią zbyt wygórowanych wymagań, niejasnej komunikacji w treningu lub też środowiska, w jakim odbywa się trening. Zawęszanie pojawia się także w zabawie. Jeśli Twój pies przekierowuje się na węszenie podczas zabawy z Tobą, zastanów się, czy nie jesteś dla niego zbyt intensywny w tej zabawie, czy nie zanadto wymuszasz na nim zabawę, czy przypadkiem nie zmęczył się i nie potrzebuje przerwy.
To tylko kilka przykładowych zachowań, które pozwolą Ci zrozumieć motywację i stan emocjonalny Twojego psa – dowiedzieć się, czy zabawa jaką psu proponujesz jest dla niego rzeczywiście zabawą. Zabawa jako taka jest niezwykle ważnym aspektem życia psa z nami (ale też, nie oszukujmy się, życia naszego z psami). Warto więc pracować nad tym, by była zabawą dla obu zainteresowanych stron.